'Consciousness Is Much Bigger Than the Finite Mind' // Rupert Spira over de aard van bewustzijn en realiteit..

(Filmpje gepubliceerd 12 okt. 2018)

Van belang is het, dat je een bepaald kritisch vermogen behoudt, als je luistert naar spirituele teachers, er zijn leraren van allerlei verschillend pluimage, zo zijn de leringen van bv. Eckhart Tolle -en zijn hier en nu leringen- van een andere aard dan die van Rupert Spira. Vaak komen ze wel ergens bij bepaalde essenties uit. Maar ik vind de leringen van Rupert Spira toch ingrijpend, ze raken ook wat de gronden van kennis en wetenschap. Het is de wetenschap zelf die al lange tijd de antwoorden zoekt op vragen over wat is bewustzijn, hoe ontstaat denken, en wat is de aard van de realiteit. 

Maar bij Rupert Spira krijg je toch enige bedenkingen, omdat hij vér gaat in zijn beschouwingen.

Wat eigen gedachtes wederom van mijzelf.

In de verkenning van wat de realiteit nu is was o.a.de kwantummechanica van groot belang, ik heb enkel als leek wat kennis hiervan. Wat de kwantummechanica teneinde zegt heeft al voor veel speculaties bijgedragen, juist omdat het zulke moeilijke stof is. Deeltjes op atomair niveau zoals fotonen vertonen een onlogisch effect, niemand weet waar ze op een plaat verschijnen, tenzij ze worden gemeten. Het meten, vergelijkbaar met waarnemen, heeft een invloed op het gedrag van minuscule deeltjes. Dat maakte veel discussie los over de rol van het meten, het waarnemen. Hoe kan een simpele daad zoals het waarnemen een invloed hebben op de exacte positie van een deeltje..

In Schrödingers kat wordt dat verbeeld in de symboliek van een kat die zit opgesloten in een gesloten doos, in de doos kan door middel van een gif de kat wel of niet komen te overlijden. Dat hangt af van het vervallen van een atoom. Dat het mechaniekje dan in werking zet. In Wiki. staat:

'Als het nu waar is dat een deeltje niet noodzakelijk bestaat tot het geobserveerd wordt, dan is het niet zeker of de hamer ooit kan vallen – wellicht moet hij vallen, wellicht kan hij vallen, wellicht kan hij niet vallen. Totdat de doos opengemaakt wordt, is het dus niet zeker wat er gebeurd is. De uitsmering van mogelijkheden over het veld der waarschijnlijkheid betekent dus dat zolang de doos dicht is, de kat tegelijkertijd zowel in leven als dood kan zijn. Zolang er geen observatie mogelijk is, is het niet anders te zeggen.' (Zie hier.)

Een en ander leidde tot de bekende uitspraak van Einstein: 

'Gelooft U werkelijk dat de maan alleen bestaat als U er naar kijkt? Dit was de vraag die Einstein ooit aan zijn biograaf Abraham Pais stelde, toen die twee samen een wandeling maakten in Einsteins woonplaats Princeton, in New Jersey.' (Zie hier.)

De symboliek van de kat zou je nog los van kwantummechanica kunnen versimpelen: Je zegt tegen een kind, misschien zit er wat in die gesloten doos. Het nieuwsgierig geworden kind opent de doos om te achterhalen of er wat in zit. Hier zit welhaast eenzelfde logica in vervat, teneinde iets te achterhalen is de directe waarneming ervan noodzakelijk. Dat lost als enige de onzekerheid op.

De plaats van het waarnemen of het bewustzijn in alles speelt buiten weinige twijfel een wezenlijk rol, in het waarnemen van een realiteit. Hoe zou je ooit een realiteit kunnen vaststellen, buiten het bewustzijn dat waarneemt? (Ik kwam een aardig filmpje tegen waarbij iemand meende dat dit een theorie is. Je kunt echter elk moment voor jezelf vaststellen dat het geen theorie is, dingen komen tot bestaan door middel van je waarneming, dat is de enige manier om van het bestaan van dingen te weten.) Hoe weet je van de dingen, van een wereld, van een bestaan dan enkel door je bewustzijn. Zou bewustzijn vervallen, dan zou je per definitie niets meer kennen. 

De vraag van Einstein is in die zin verrassend, want zijn eigenlijk verergerde opmerking 'bestaat de maan niet als je niet ernaar kijkt' is dubbel- te beantwoorden. Vanuit waarneming perspectief bestaat de maan niet, maar je hebt onder meer herinneringen van het bestaan van een maan. Ten andere zou je rationeel-moeten veronderstellen, dat de maan met grote zekerheid ook bestaat als 'jij' hem niet waarneemt. 

Het punt hier is, hoe ver reikt het waarnemend bewustzijn in de vraag van het wel of niet bestaan der dingen? Hier kom je langzaam terug op Rupert Spira.

Je zou kunnen stellen, dat het bestaan van een maan moet worden beschouwd als een theorie, zolang er geen waarnemer bestaat. Of uitgaande van de waarneming van andere betrouwbare bronnen. Het punt is echter zeer radicaal: bestaan dingen überhaupt als -of zolang ze niet worden waargenomen? Wat is dan vervolgens de plaats van de waarnemer, is de waarnemer fundamenteel in het bestaan der dingen zelf?

Spira gaat zover te veronderstellen dat er 'geen objectieve, reële op zichzelf staande' realiteit bestaat, althans die suggestie wordt gewekt. Hij gebruikt hiervoor allerlei vergelijkingen. Zoals dat van een filmprojector de film en het doek waarop wordt gefilmd (het scherm). De film zelf bestaat zo kun je het formuleren slechts uit lichtdeeltjes, die allerlei taferelen vormen, licht en duister, voorwerpen en bewegingen, het bestaat in gronde uit enkel licht. Ga je bij het doek staan, kun je concluderen dat de film zelf helemaal 'niet' bestaat, er bestaat enkel het doek. Ga je weer een stap verder concludeer je dat de film driedimensionaal lijkt weer te geven, maar het doek is slechts tweedimensionaal. (Zie het filmpje).

De illusie van zowel een film, maar ook van bv. een spiegelreflectie of van een schildering, lijkt een drie dimensionale werking te hebben: En goed schilder kan op een vlak de illusie wekken van een achterdoor liggend berglandschap of oceaan, met aan de voorkant huizen of bomen. De dimensie van verte of diepte is enkel een illusie.

Zouden we -volgens Rupert Spira- dan enkel bestaan in een tweedimensionale realiteit? Bovendien zou de realiteit niets anders zijn dan de 'projectie van de filmprojector op een scherm': Vertaalbaar in een universeel bewustzijn, dat zelf de realiteit - de aard der werkelijkheid projecteert.

Dat zou in zoverre goed zijn dat het het probleem matter/mind oplost, materie bestaat alleen ogenschijnlijk. In een verder voorbeeld heeft Spira het dan over de aard van dromen. 

-Dromen-

Ikzelf heb vaak zeer levendige en inhoudelijk opvallende dromen. Ikzelf neig ertoe dat dromen sowieso meer zijn dan loutere projecties van een brein of een beperkt bewustzijn. Een mede reden hiervan behoren tot mijn vroegere, jeugdige uittredingservaringen. Maar daarover gaat dit niet (al wel ik het toch wil tussenvoegen.)

In je dromen (Spira) ervaar je exact dezelfde zeer levendige realiteit als uit je waakbewustzijn, je verkeert in een drie dimensionale wereld waar mensen zijn, dingen, ruimtes, landschappen: mensen die je tegenkomt hebben een eigen bewustzijn (zonder meer) de dingen die er gebeuren doen niets af van enige realiteit. Je ziet en hoort en voelt, zelfs seksuele ervaring of sensaties van pijn en geur - terwijl je fysieke zintuigen gesloten zijn.

Blijkbaar heb je dus geen fysiek lichaam nodig met zintuigen, om al die ervaringen in je dromen evengoed te beleven. In je dromen weet je niet dat je droomt // er zijn weliswaar uitzonderingen zoals tijdens 'heldere dromen'. Je hebt het óntwaken nodig, om eerst erachter te komen dát je droomde. (Of je ontwaakt in een droom, want wat is teneinde echt en niet echt?) 

Het droombewustzijn draagt bij aan de veronderstelling, dat bewustzijn de creator is, de schepper van alle gewaarwording, zou je dat in uiterste uitstrekken, dan zou de stof waaruit alle zogeheten realiteit bestaat, bestaan uit de 'stof van het bewustzijn'. Dit lijkt Spira in elk geval te veronderstellen.

Voor mijzelf is dat een kritiek punt, je doet een simpele proef, je ziet je eigen specifieke omgeving door jouw ogen (dat is trouwens wel degelijk een afgescheiden waarneming) en je sluit een moment je ogen. De omgeving is 'weg', je doet je ogen weer open en exact dezelfde omgeving is terug. Is de omgeving dan een seconde of enkele seconden 'weggeweest'? Ik betwijfel het.

Ik neem met grote zekerheid aan, dat er een objectieve realiteit bestaat, ongeacht de bewustzijns-waarnemer. Maar als je het nauw neemt, heb je dan een bewijs ervan, dat er een onafhankelijke werkelijkheid bestaat, die geen waarnemer // detector, nodig heeft 'om te bestaan'? Je kunt dit laatste nooit achterhalen: zonder bewustzijn is er simpelweg niets - Dat er dus een onafhankelijke werkelijkheid bestaat los van de waarnemende 'detector' zou je mogen plaatsen als een "theorie".....

'Rupert Spira: There is no Personal Responsibility'

(Filmpje 9 aug. 2013.)

Rupert Spira, wakkert in elk geval weer mijn gevoel voor filosofie en levensbeschouwing aan. 

Ik heb lange tijd slechts af en toe nog wat opgetekend.

Hij heeft een verrassende loopbaan vooraf, als keramiek en pottenbakkersmaker. (Zie hier).
Wat opvallend aan zijn toespraken, waarin vaak gelijksoortige thema's opkomen, is dat zijn ideeën wel aansluiten bij die van bv. Victor Lamme/c.q. Dick Swaab. Ik weet niet in hoeverre zijn spiritualiteit daar ook bovenuit gaat.

Telkens herrijzen de vragen, wat zijn gedachtes/waar komen gedachten vandaan, wat is de 'bron' van gedachten, wat bepaalt menselijke keuzes? Spira legt de samenhang tussen de misschien ontelbare prikkels of reacties in de chemie van het lichaam, al deze functies hebben geen enkele bewuste menselijke gedachte of handeling nodig: je hart slaat en je bloed stroomt door het lichaam, en je ademhaling heeft geen 'hoger bevel nodig' (van een mind).

Al wel dat allemaal fijne metamorfoses zijn, blijven het moeilijke vraagstukken.

Wanneer je wakker wordt, komt het licht op je toe, de ruimte waarin je verblijft, de dingen die er staan, de wereld zoals die bestaat, dingen komen op je toe zonder dat er een 'jijfactor' is die het bepaalt. Zo komen ook gedachtes op je toe. Gewoonlijk sluiten gedachtes meteen aan op een gevoel in jezelf van een ik-dat wil zeggen de gedachte is in overeenstemming met wat 'jij' zou kunnen denken. Wanneer er "vreemde" gedachtes op je afkomen denk je misschien, 'waarom denk ik opeens hieraan of daaraan?' tegelijk besef je, dat gedachtes zómaar ontspringen ergens vandaan, dat je er geen directe controle over hebt.

Ik vind Spira wat teveel spelend met ideeën: Zo zegt hij in dit gesprek, 'Al wat de mens wil is gelukkig zijn. Stel dat dit zo is, en een huwelijkspartner zou vreemdgaan, dan zou je dat waarschijnlijk verontrusten of woedend maken. Maar je wilt alleen maar gelukkig zijn? Zou je dan niet zeggen, 'fijn zo' (en verder zweven in een toestand van happyness.) 

Waarmee hij wil duiden op het gegeven, dat we geen enkele controle hebben over het denken.

Er is alleen gewaarzijn, bewustzijn, zo lijkt Spira te willen duiden: In het gewaarzijn of bewustzijn vallen continue dingen binnen, of het nu licht is of een gedachte - de kwestie van maar waar komt 'die gedachte dan vandaan' - zou je willen beschouwen als uit een niets: Gedachtes immers komen niet alleen maar gaan ook, en wáár gaan ze dan heen? 

Hoe zouden gedachtes/gevoelens en handelingen zich dan creëren?

Mij lijkt dat je bestaan plaatsvindt in een bepaalde logische samenhang, je lichaam bestaat in zijn eigen samenhang en intelligentie, dat betekent dat je daar verder niks aan hoeft te doen, het lichaam heeft een eigen volledigheid in zijn voortbestaan. (Natuurlijk zijn er methodes een ziek lichaam te helpen genezen et cetera.) Je bestaat met dat lichaam in een 'logische/begrijpelijke bevattelijke' realiteit: Gedachtes komen daarin op en gaan, zonder dat een 'denker ze denkt'.

Zou je laatste daadwerkelijk voorstellen, dus stel er zou een Denker zijn, dan zou de denker éérst opschrijven wat hij bedenkt, zodat dit reeds is geschreven. Vervolgens zou iemand die geschreven gedachtes dan voorlezen. Maar niemand Bedenkt Zijn Denken.

Het razendsnelle proces van denken kun je daarom zien binnen de totaliteit van een in zichzelf reeds logisch bestaan.

Zoals dit: Je lichaam voelt een behoefte aan een wakker-wordende ochtendkoffie, daarop volgt de gedachte 'ik wil koffie'. (Natuurlijk, om even Spira aan te vullen, kan die koffie niet bestaan zonder dat je alreeds kennis hebt van allerlei gegevens omtrent 'koffie' bv. koffie behoort tot de dranken, er bestaat iets als een koffiemachine enz.) Maar misschien ontstaat de vraag of je wél koffie wilt, of dat je daar later mee wacht. Is dat dan een ander proces? 

Ikzelf vind de redenaties van Spira te strak: Er komt een sensatie van honger, vervolgens maakt de gedachte die verschijnt in je bewustzijn een keus of het heeft die keus al bepaalt, je kunt daar niks aan doen zegt Spira, je bent gedwongen de gedachte op te volgen. Maar je besluit tóch iets anders te doen, je gaat wel of niet naar een restaurant of laat wel of niet iets bestellen, of je gaat wel of niet een bepaalt gerecht koken. Zit daar een vrijheid tussen? Volgens Spira niet. 

-

Gelet op het óngeschreven, simpel feit, dat je nóóit twee dingen tegelijk kunt doen. Je kunt namelijk nooit anders dan slechts één gedachte of één handeling opvolgen, je kunt op een kruispunt niet tegelijk linksaf én rechtsaf. Je denken volgt gewoonweg een simpele logica. Misschien wil je wel twee dingen tegelijk doen, maar dat is onmogelijk. Daarom is er ook altijd maar één keus. (*Je zou een maaltijd bestellen en tegelijk kunnen gaan koken natuurlijk, waar geen mens doet absurde handelingen.)

Die keus kun je vervolgens reduceren tot een eng soort reductionisme. Waaraan je gedwongen moet opvolgen. Je kunt dan stellen dat een handeling gedwongen is (geen vrije wil heeft). Uit het gegeven van het feit dat je slechts één handeling kunt doen, kun je zo bezien geen 'reductionisme' afleiden: Om het simpel feit dat het logische bestaan en de logische opbouw van wereld en werkelijkheid je maar één handeling per keer toestaat. 

'Rupert Spira - Do you choose your thoughts?'

Video 31 dec. 2013.

Rupert Spira die ik de laatste tijd meer beluister en waardeer, is een spiritueel leraar maar bovenal met een goede rationele grond. Deze dialoog met hem is bijzonder interessant. Ook met een fijn slotwoord, over de essentie van onze vrijheid.

De vraagstelster vraagt aan hem hoe het zit met onze gedachten. We verkeren altijd in de veronderstelling, dat 'wij' de gedachten denken. Deze 'wij' is een aard onafhankelijke instantie, die ook in zeker zin je hersenen bestuurt en wat er aan gedachten opborrelen vanuit het onderbewustzijn. (In plaats van de term hersenen is onderbewustzijn misschien een beter geschikte term.)

Wanneer je echter een óplettende waarnemer bent, van wat er plaatsvindt in jezelf, dan bemerk je (luister naar Rupert Spira) dat je gedachten niet zozeer 'zelf denkt', maar dat gedachten élk moment weer ópborrelen, Ze komen vanzelf, en belanden in je bewuste zijn. Gedachtes komen bovendien zo razendsnel dat je niet eens in staat blijkt ze 'allemaal zelf te denken'. (Of op te zoeken).

Niks in jezelf zegt, je gaat 'nu dit denken' en 'daarna dat'....

Spira stelt een keus voor tussen twee dingen, bijvoorbeeld, je besluit om koffie te gaan drinken, of je besluit dat je geen zin hebt in koffie, (dat kun je natuurlijk nog aanvullen, je besluit om water te drinken enzovoort.) Ogenschijnlijk lijk 'jij' dit uit te maken, maar waar was dit 'jij' dan betrokken in het hele gedachtenspel? 

Je zit stil of ligt te bed en uit het niets komen er tal van gedachtes naar je toe, in hoeverre is er een 'jij/instantie' die deze gedachtes heeft veroorzaakt of opgeroepen? Gedachtes komen gewoonweg: Zo stelt Spira later: 'Stel dat je aan een tiende gedachte bent, en die tiende gedachte zegt dat jij het voorgaande hebt gedacht. Is die tiende gedachte dan een ander/verschillend proces?'

Natuurlijk niet, het is slechts wederom 'een gedachte'.

De vraagstelster vindt het wat onaanvaardbaar vanwege het punt van de vrije wil.

Rupert Spira gaat daar liefdevol op in, in essentie ben je vrij, hij geeft daar dan een wat humorvol commentaar op (luister naar de video.)

Natuurlijk ben je in het bestaan wat rebels, als dingen voor jouw worden bepaalt, stel in je huis zijn op allerlei deuren borden geplaatst (Spira) van waar je wél en 'niet' mag komen. 

Het komt erop neer dat alles in een zoveel groter geheel bestaat. Ondanks je gedachten dit kunnen besluiten maar ook dat (er is dus altijd vrijheid) is het feitelijk makkelijker voor je gemaakt, om gewoonweg te leven.

Het punt voor mijzelf is telkens hierbij, dat ik meen dat je onderbewustzijn en de eindeloze gedachten vanuit je onderbewustzijn en je keuzes daarbij, tóch een essentieel deel van van een dieper zelf: Om het grof te zeggen, wanneer je geen moordenaar bent zullen er ook geen dwingende moordgedachtes in je opkomen waaraan je dan toegeeft.

Het is niet zo dat je onderbewustzijn (of zelfs je hersenen) een wereldvreemd aard factor zijn van je eigen wezen, om die reden is het zo makkelijk jezelf in alle situaties te kunnen vinden, of je acceptatie.

Mij lijkt het echter ook van belang te beseffen dat gedachtes en gemoedstoestanden opborrelen uit diepere lagen van bewustzijn, er is geen onderscheid tussen bewustzijn en een losstaande ik/factor of een ego, er is uitsluitend bewustzijn. 

Er is mijns inziens echter ook een waarnemende factor. Datgene wat gedachtes en gevoelsstemmingen waarneemt, ervaart of ondergaat. Het blijft ook onder neurologen een moeilijk punt, want wanneer je constateert dat er enkel een onderbewustzijn is, dan is het onmogelijk dat een 'waarnemer' bestaat.

Er zou dan niemand of beter niets zijn, wat gedachtes emoties of gevoelens 'gewaar' werd en is.

Dat roept toch een idee op van een aard dubbele bodem. Je kunt zeggen dat die dubbele bodem ogenschijnlijk is, maar zou je enkel een onderbewustzijn deelachtig zijn wat neemt dan waar?

En wat leidt uiteindelijk de onderbewuste gedachtes en bepaalt de onderbewuste wilshandelingen?

Is dat een aard complexe machinerie, een soort complexe computer, die alles door zich heen laat gaan en dan gedachtes en wilshandelingen 'stuurt'? Mij lijkt het echter wel vaststaande dat hersenen niet werken als een complexe computer, die ook geen talloze berekeningen maakt.

Blijft dan over een eindeloze reeks van toevalligheden?

Stel per slot, je krijgt twee mogelijkheden in een bepaalde handeling, het is een moeilijke keus, maar teneinde valt één keus (niemand kan twee keuzes tegelijk maken!) en die keus leidt tot iets dat catastrofaal voor je is. In hoeverre is er dan de kwestie van 'eigen schuld'?

P.S. Laat het maar eens allemaal door je heen gaan.......

'Angie Karan'

"When Mozart was 8 this tree was over 40. When first Steam Engine was patented this tree was 50. When the Wright Brothers flew the first motorized plane this tree was 180. Now at aged 300 it was felled for a service road for HS2Words fail me."

 ~ David Attenborough

(Twitter)

Een stukje psychologie - Alles ligt besloten

Je zou het niet vermoeden voor iemand met een filosofisch/psychologisch interesse, en iemand die iets heeft van "er is meer dan een zichtbare wereld" - dat ik hersenkundige Dick Swaab om zijn visie op de mens eigenlijk een mens vind met diepe compassie.

Dick Swaab druist toch behoorlijk in, tegen de nog steeds heersende, lopende opvattingen in de psychologie/psychiatrie, en psychotherapie. Deze eerste groepen zitten altijd in een context van het veranderen, van de mens, ofwel de mens is veranderbaar. Swaab verwerpt eigenlijk dit idee of deze mogelijkheid, dat de mens veranderbaar is. Swaab houdt het er immers bij, dat de mens, het individu, de persoon, eenmaal gevormd door zijn hersenen samen met leefomstandigheden (men kan niet ontkennen dat er een beider-werking is van zowel buiten als binnen de mens, in het bepalen van iemands hersenstructuur) niet meer veranderbaar is.

Dat schept natuurlijk wezenlijke problemen, wat ook al vaak werd gebruikt tegen Swaab, bv. als een crimineel of een moordenaar een misdaad begaat kun je hem dat 'dus' niet aanrekenen. Nu is dit alleen een kwestie voor een strafzaak en de bepalingen van de wet, en daar wil ik niet eens over gaan.

Maar Swaab gaat veel verder, hij zegt dat psychologische aandoeningen, die mensen ook beperken in hun vrijheden, (angsten en fobieën of dwangmatigheden bv. kunnen iemands bestaan fors remmen) vastliggen in iemands breinstructuur. Wat hij dus eigenlijk zegt is, dat mensen 'zijn wat ze zijn'.

Dit op zich kunnen veel mensen, zowel individueel maar ook op professionele schaal, nauwelijks tot niet accepteren. We leven écht in de "verander" cultuur. Niet alleen psychologen/psychiaters en tal van hulpverleningsorganisaties maar ook de Goeroe die ergens woont, is constant bezig met het bestaan of iemands bestaan te ontleden, samen te vatten, te begrijpen, teneinde daar 'iets aan te veranderen'.

De samenleving rust op het idee zo kun je samenvatten, om de mens te willen veranderen. Swaab zegt echter dat de mens verankerd zit en vastligt, onderworpen is aan zijn eigen (hersen)structuur.

Waarom noem ik dat mededogen?

Hoeveel pressie en druk en vormen van moedwillig geweld moet er worden gelegd op een mens, en heeft een mens zelf nodig (energie slurpend) om iets in zichzelf, aan zijn eigen structuur te willen (moeten) veranderen? Daar liggen verschillende oorzaken. Een ervan is bv. de altijd optimistische samenleving, de alles controleerbare/beheersbare samenleving, neem als voorbeelden corona en milieu. Men zal ontkennen dat de natuur de natuur is, een virus kan uitbreken en de condities op aarde veranderen. Dat wordt niet geaccepteerd: de mens wil de controle erover. 

Een andere vorm van optimisme is het idee dat verandering altijd mogelijk is, het is dus de ontkenning dat het 'niet mogelijk is'. Daaraan ligt een stuk aanvaarding gekoppeld. Wanneer iemand fysiek gehandicapt is, is de aanvaarding al een stuk groter dat hij/zij daar niks aan kan veranderen. Om die reden besluit men ermee zo goed mogelijk te leven. En evengoed enig geluk te behouden.

Leg je dit op psychologisch niveau, staat alleen al internet boordevol van contacten met tig-mensen -all over, die je menen te kunnen helpen, zo niet te redden, in je psychologische nood, (je angsten en remmingen, je schuwheid en geslotenheid, je paniekaanvallen of dwangmatigheden et cetera). Het is niet alleen zo dat iemand die zich om wat voor oorzaak ook beperkt voelt in het bestaan/tekort gekomen, onvolledig, dat zelf probeert op alle mogelijke manieren op te lossen. Nee, het is ook de samenleving zoals die functioneert, die continue 'MENSEN WIL VERANDEREN'. 

Iemand kan zowel zichzelf niet accepteren zoals hij/zij is, maar ook de samenleving heeft er blijkbaar een probleem mee, terwijl alle mogelijke hulpinstanties ook alleen zijn gefocust op het iemand willen (moeten) veranderen.

Natuurlijk heeft men érkent, dat er ook mentaal chronische aandoeningen zijn, autisme wordt eerder een 'ziekte' genoemd, maar mensen die slechts introvert in het leven staan, worden ook nog aleens verward met autistisch. Het blijkt moeilijk om in psychologische/mentale zin te spreken van een "ziekte". De geest is 'ongrijpbaar' in de zin van, kan een geest daadwerkelijk 'ziek' zijn?

Dat heeft men heden weliswaar deels erkent, de farmaceutische industrie heeft onderhand meer medicijnen 'tegen de geest' dan tegen fysieke kwalen. Medicijnen hebben nóóit een genezende werking, uitsluitend een 'verminderde', er valt beter te leven met aandoeningen.

Terug even naar Dick Swaab: Swaab zegt eenvoudig, de hersenen van elk individu liggen vast, het is een zowel genetische kwestie, de vorming van het brein zelf, samen met wat buiten liggende factoren (hersenkundigen gaan in de fout door zelfs dit laatste te ontkennen). Het gaat samen met de kwestie van de vrije wil wat ook al een flink debat was - Swaab of o.a. Victor Lamme zien de vrije wil als een schip wat een schijnbaar stuur heeft, maar dat stuur hangt er maar los aan, het schip vaart op de wateren en wilde wateren gewoon wat rond.

Wat je besluit te gaan doen ligt al seconden voor jouw bewuste besluit vast in het onbewuste besluit van hersenen. Het is logisch dat veel mensen dat alles behalve kunnen aanvaarden.

Maar al met al zou dat dan toch reden moeten zijn, om te veronderstellen, en te zeggen, dat elk mens gewoonweg zijn leven moet leren aanvaarden zoals dat leven is, dat wil niet zeggen opgeven of in negatie vervallen - maar gebreken of tekorten, remmingen die je voelt, maar ook angsten die iemand beheersen als onderdeel van bestaan te aanvaarden. 

Veranderingen kunnen plaats vinden wanneer dat neurologisch mogelijk is, iemand die elke dag extreem angstig is kan misschien leren door therapie angsten beter te besturen, maar angstvrij zal hij niet worden. 

Per slot ben ik niet degene die beweert dat de mens niet meer is dan wat neurologische processen, de mens is meer dan een 'ding' (of een proces) hij heeft een ademende 'ziel' en hij zal uiteindelijk zelf beseffen waar wel of niet zijn eigen grenzen liggen..............