'Rupert Spira: There is no Personal Responsibility'

(Filmpje 9 aug. 2013.)

Rupert Spira, wakkert in elk geval weer mijn gevoel voor filosofie en levensbeschouwing aan. 

Ik heb lange tijd slechts af en toe nog wat opgetekend.

Hij heeft een verrassende loopbaan vooraf, als keramiek en pottenbakkersmaker. (Zie hier).
Wat opvallend aan zijn toespraken, waarin vaak gelijksoortige thema's opkomen, is dat zijn ideeën wel aansluiten bij die van bv. Victor Lamme/c.q. Dick Swaab. Ik weet niet in hoeverre zijn spiritualiteit daar ook bovenuit gaat.

Telkens herrijzen de vragen, wat zijn gedachtes/waar komen gedachten vandaan, wat is de 'bron' van gedachten, wat bepaalt menselijke keuzes? Spira legt de samenhang tussen de misschien ontelbare prikkels of reacties in de chemie van het lichaam, al deze functies hebben geen enkele bewuste menselijke gedachte of handeling nodig: je hart slaat en je bloed stroomt door het lichaam, en je ademhaling heeft geen 'hoger bevel nodig' (van een mind).

Al wel dat allemaal fijne metamorfoses zijn, blijven het moeilijke vraagstukken.

Wanneer je wakker wordt, komt het licht op je toe, de ruimte waarin je verblijft, de dingen die er staan, de wereld zoals die bestaat, dingen komen op je toe zonder dat er een 'jijfactor' is die het bepaalt. Zo komen ook gedachtes op je toe. Gewoonlijk sluiten gedachtes meteen aan op een gevoel in jezelf van een ik-dat wil zeggen de gedachte is in overeenstemming met wat 'jij' zou kunnen denken. Wanneer er "vreemde" gedachtes op je afkomen denk je misschien, 'waarom denk ik opeens hieraan of daaraan?' tegelijk besef je, dat gedachtes zómaar ontspringen ergens vandaan, dat je er geen directe controle over hebt.

Ik vind Spira wat teveel spelend met ideeën: Zo zegt hij in dit gesprek, 'Al wat de mens wil is gelukkig zijn. Stel dat dit zo is, en een huwelijkspartner zou vreemdgaan, dan zou je dat waarschijnlijk verontrusten of woedend maken. Maar je wilt alleen maar gelukkig zijn? Zou je dan niet zeggen, 'fijn zo' (en verder zweven in een toestand van happyness.) 

Waarmee hij wil duiden op het gegeven, dat we geen enkele controle hebben over het denken.

Er is alleen gewaarzijn, bewustzijn, zo lijkt Spira te willen duiden: In het gewaarzijn of bewustzijn vallen continue dingen binnen, of het nu licht is of een gedachte - de kwestie van maar waar komt 'die gedachte dan vandaan' - zou je willen beschouwen als uit een niets: Gedachtes immers komen niet alleen maar gaan ook, en wáár gaan ze dan heen? 

Hoe zouden gedachtes/gevoelens en handelingen zich dan creëren?

Mij lijkt dat je bestaan plaatsvindt in een bepaalde logische samenhang, je lichaam bestaat in zijn eigen samenhang en intelligentie, dat betekent dat je daar verder niks aan hoeft te doen, het lichaam heeft een eigen volledigheid in zijn voortbestaan. (Natuurlijk zijn er methodes een ziek lichaam te helpen genezen et cetera.) Je bestaat met dat lichaam in een 'logische/begrijpelijke bevattelijke' realiteit: Gedachtes komen daarin op en gaan, zonder dat een 'denker ze denkt'.

Zou je laatste daadwerkelijk voorstellen, dus stel er zou een Denker zijn, dan zou de denker éérst opschrijven wat hij bedenkt, zodat dit reeds is geschreven. Vervolgens zou iemand die geschreven gedachtes dan voorlezen. Maar niemand Bedenkt Zijn Denken.

Het razendsnelle proces van denken kun je daarom zien binnen de totaliteit van een in zichzelf reeds logisch bestaan.

Zoals dit: Je lichaam voelt een behoefte aan een wakker-wordende ochtendkoffie, daarop volgt de gedachte 'ik wil koffie'. (Natuurlijk, om even Spira aan te vullen, kan die koffie niet bestaan zonder dat je alreeds kennis hebt van allerlei gegevens omtrent 'koffie' bv. koffie behoort tot de dranken, er bestaat iets als een koffiemachine enz.) Maar misschien ontstaat de vraag of je wél koffie wilt, of dat je daar later mee wacht. Is dat dan een ander proces? 

Ikzelf vind de redenaties van Spira te strak: Er komt een sensatie van honger, vervolgens maakt de gedachte die verschijnt in je bewustzijn een keus of het heeft die keus al bepaalt, je kunt daar niks aan doen zegt Spira, je bent gedwongen de gedachte op te volgen. Maar je besluit tóch iets anders te doen, je gaat wel of niet naar een restaurant of laat wel of niet iets bestellen, of je gaat wel of niet een bepaalt gerecht koken. Zit daar een vrijheid tussen? Volgens Spira niet. 

-

Gelet op het óngeschreven, simpel feit, dat je nóóit twee dingen tegelijk kunt doen. Je kunt namelijk nooit anders dan slechts één gedachte of één handeling opvolgen, je kunt op een kruispunt niet tegelijk linksaf én rechtsaf. Je denken volgt gewoonweg een simpele logica. Misschien wil je wel twee dingen tegelijk doen, maar dat is onmogelijk. Daarom is er ook altijd maar één keus. (*Je zou een maaltijd bestellen en tegelijk kunnen gaan koken natuurlijk, waar geen mens doet absurde handelingen.)

Die keus kun je vervolgens reduceren tot een eng soort reductionisme. Waaraan je gedwongen moet opvolgen. Je kunt dan stellen dat een handeling gedwongen is (geen vrije wil heeft). Uit het gegeven van het feit dat je slechts één handeling kunt doen, kun je zo bezien geen 'reductionisme' afleiden: Om het simpel feit dat het logische bestaan en de logische opbouw van wereld en werkelijkheid je maar één handeling per keer toestaat.