'Voorts is het (vermoedelijk) waar dat mensen maar al te graag in God willen geloven. Het is klaarblijkelijk troostrijk om in God te geloven. Het geloof is toch een soort van wensdenken. De atheïst E.M. Cioran -die een veel betere stilist is dan van den Berg, overigens- noemde God ooit ‘de beste uitvinding van de mens’. Het is echter de vraag of het irrationeel is om in dingen te geloven die het bestaan verrijken. Van den Berg ontdoet zich nogal handig van deze vraag. ‘Je mag eenvoudigweg niet in sprookjes geloven; het is irrationeel om in onware dingen te geloven.
Dat vraag ik me af. Een van de sprookjes waar mensen volgens John Gray graag in geloven is dat de wereld ‘maakbaar’ is. Ook van den Berg gelooft in dit ‘sprookje’. Hij ziet alle problemen verdwijnen als we allemaal stoppen met vlees eten en ons bekeren tot het liberalisme (zo heb ik ook nog wel een lijstje met wensen voor een betere wereld: we moeten allemaal de auto laten staan, we zouden niet meer mogen vliegen, we moeten rapmuziek en hiphop verbieden [eigenlijk alle popmuziek: alleen een muzikant die conservatorium heeft gedaan mag een instrument bespelen] en we moeten allemaal veel stiller zijn dan nu). Het is werkelijk de vraag of van den Bergs zienswijze rationeel is. Wie een betere wereld wenst zal in ieder geval rekening moeten houden met de weerbarstige natuur van de mens.'
Bovendien geloof ik er niets van dat de rede van de mens een voldoende krachtig instrument is om er wereldwijde problemen mee op te lossen. Het geloof in de rede is zelf irrationeel.'Deze gedachtegang kun je wel beamen, en is mooi opgezet door DLT (de-lachende-theoloog).
Wat ik niet direct begrijp is, de zekere paradox die misschien ongewild opkomt, ten eerste is dat de vraag of God of een ander aard opperwezen wél iets doet, om de wereld beter te maken, en daar is geen bewijs voor te vinden. Het andere is, dat het beter proberen te maken van de wereld aan de mens is, aan wie anders zou het kunnen zijn gegeven? De kwestie, of de mens daartoe in staat is, mag gerust worden betwijfeld.
Doch wel of niet geloof in God en het pogen aan je eigen "menselijkheid" te werken, hoeven niet in strijd te zijn. Of je moet op een eenzame berg ergens in de woestijn gaan zitten en net zo lang wachten, totdat God of ander opperwezen, iets aan je situatie verandert, want je sterft langzaam een hongerdood.
Daarentegen is wat J.R. wil zeggen waarschijnlijk dat atheïsten en andere mensen die zich hoofdzakelijk laten drijven door hun (zogeheten) ratio, - want hoe rationeel is een mens eigenlijk, dat zegt Wider Útsjoch met deze zin:
"Je hoeft maar één gedachte in het brein van een mens aan te treffen die niet rijmt met zijn andere denkbeelden of zijn gehele zienswijze is al in-consistent." (er bestaat feitelijk geen mens, die in zichzelf geen tegendraadsheid heeft, dit zegt en dat doet.) -
Ratio is het hedendaagse "toverwoord" zou je kunnen beamen, je zou dat ook een vorm kunnen noemen van wensdenken of geloof.
Hij noemt onder andere ook Peter Singer, Peter Singer heeft het in een boek The better anels of our nature over zijn voorstellingen van een betere wereld. Hij meent dat de mensen geleidelijk 'betere mensen' zijn en reeds zijn geworden. Waaruit concludeert hij dat, bijvoorbeeld uit de afschaffing van de slavernij, of aan de tijdperiode van twee wereldoorlogen en de tijd nadien van zoveel jaar redelijke wereldvrede. (Dat was nog een topic van Gert Korthof.)
Dat lijkt mij overigens ook veel op een geloof of wensdenken, vrede is per slot geen uiterlijke maar een innerlijke eigenschap van elk mens. de uiterlijke wereldsituatie zegt eigenlijk niks over de enige evolutie die zich enkel in de mens kan voltrekken, daar begint vrede en geweldloosheid. Veel mensen beschouwen vrede als een dunne schil van menselijke beschaving, die zó weer omver kan vallen, als het economisch terugloopt of wanneer zich rampen voltrekken. Er duidt weinig op, wanneer je de wereldwijde agressies wat volgt, dat de wereld daadwerkelijk een beter wereld is geworden.
Maar ook dat stamt vanuit het atheïsme van Singers en Floris van den Berg als een zeker resultaat van "de menselijke rede". Doch hoe redelijk is de mens?
Op het slot zal het echter uitsluitend aan de mens liggen, hoe het bestaan eruit ziet, het geloof in God beschouw ik niet als een zinvol alternatief, want alles lijkt erop dat deze God nog nooit in de wereldgeschiedenis ook maar "iets" heeft gedaan wat de diepe wereld ellende tegemoet kwam...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten