'Is het niet absurd om een robot rechten te geven? Blijkbaar niet. Momenteel woedt er weer een flinke discussie over de kwestie van ‘robotrechten’. Het schijnt dat de EU robots rechten en plichten wil geven en daarmee als mensen behandelen, zo lees ik op verschillende websites. ‘Experts’ zijn het daarmee oneens, om verschillende redenen. Ik geef toe dat ik me (nog) niet in deze discussie verdiept heb, dus ik heb er verder geen mening over. Maar onlangs las ik een boek dat me wel aan het denken zette over deze kwestie.'Laatste gaat over een boek dat hij als vergelijking neemt met deze vraag: Waar was ik toen ik er niet was? Een filosofie van persoon en identiteit van Monica Meijsing. Smedes schrijft :
'Vanuit het christelijk geloof en de Platoonse filosofie is vaak gedacht dat wat de mens tot persoon maakt een metafysische entiteit is, bijvoorbeeld de ziel. Meijsing is een andere mening toegedaan.' (..)Volgens haar bestaat een persoon in een relatie tot anderen, in wie hij/zij wordt herkent of erkent als een persoon en andersom.
'Het concept van persoon is niet een metafysisch concept; het is een moreel concept. Een persoon is een wezen tegenover wie we een morele houding met de bijbehorende verplichtingen innemen; een persoon is tevens een wezen van wie we verwachten dat het een soortgelijke morele houding inneemt tegenover ons. (p. 241-242)'Smedes:
'Daarmee wordt persoon-zijn dus een ‘relationele bezigheid’ (p. 238). Persoon word je alleen in een gemeenschap van wezens die jou persoon-zijn toekennen. En dat zijn wezens die in jou iets herkennen van zichzelf. Ze zien zichzelf als persoon en in jouw gedrag herkennen ze iets dat ze bij zichzelf zien, namelijk dat dit gedrag uiting is van zelfbewustzijn etc. – kenmerken die zij bij zichzelf herkennen.'
'Het boek van Meijsing gaat helemaal niet over robots. Toch vind ik het boek relevant in deze discussie, met name wat betreft de vraag: Zou het kunnen dat we ooit robots als personen gaan zien? Als je ervan uitgaat dat de mens een soort essentie (zoals een ziel) heeft die de mens tot persoon maakt, dan kun je beargumenteren dat een robot nooit een persoon zal worden. Ik denk echter dat zo’n idee van een substantiële ziel – een ‘iets’, een dingachtig iets dat onvindbaar en onzichtbaar is – niet langer houdbaar is. Iemand als persoon behandelen heeft dus niets te maken met een veronderstelde aanwezigheid bij die persoon van een onzichtbare ziel.' ...Ik vind deze redenatie misschien mooi, maar het geeft geen echt antwoord op de vraag. Wanneer iets als relationele verhoudingen en een bepaalde mate van moraliteit (wat teneinde ook een houding is) zouden bepalen of/en dat iemand een persoon is, zegt dat nog niks over een 'innerlijk bestaan', wat je toch een ziel kunt noemen. Als je bij jezelf beseft, hoe geestkrachtig en zelfbewust de mens is, met een rijk innerlijk bestaan, met al zijn dromen en fantasie, intenties/behoeftes en verlangens, met een onnoemelijk sterke belevingswereld. Dan doet het sterk tekort, het menszijn enkel te bepalen op 'zichtbare' eigenschappen zoals onderlinge verhoudingen en relaties tot elkaar.
Je zou toch verder moeten vragen, kunnen robotten ergens in een toekomst (en dat zou al snel kunnen gaan want die ontwikkeling gaat razendsnel) kunnen dromen? Kunnen ze "doodsvrees" ervaren of een "levensdrang"?
Dat Smedes de term ziel overboord werpt, is zijn ding. Je kunt de term ziel ook beschouwen als het innerlijke leven van de mens, zonder er meteen onsterfelijkheid aan toe te kennen.
Ik postte op Smedes over de filosofische opvattingen van David Chalmers.
David Chalmers kun je her en der beluisteren op YouTube. Van hem stamt de filosofische zombie. Iedereen heeft weleens een zombiefilm gezien.
Chalmers zou het zeggen als volgt: Ik weet weinig zeker in het bestaan, maar een ding weet ik honderd procent zeker, en dat is dat ik bewust en zelfbewust ben. Ik weet alleen van mijzelf dat ik bewust ben. Ik weet niet of 'jij' bewust bent. Je kunt je voordoen als ware je bewust, je kunt dusdanig reageren als ware je bewust, maar voor hetzelfde ben je een zombie'. (Dat is een mooi vergelijk met AI.)
Het zal welhaast zeker die kant opgaan, dat we de toekomstige of al nabij-toekomstige AI zulke 'menselijk aandoende' eigenschappen toekennen, ook zijn uiterlijke structuur zal menselijk zijn - dat we mogelijk niet meer kunnen weten of een AI wel of niet zelfbewust is. Maar ook als deze dit niet is, kan hij zich wel zo voordoen, daardoor kan hij zeer hulpbereid worden en (bijna menselijk) ..
Maar nog steeds zal men niet weten of AI dromen heeft, of hij een bestaansbesef heeft en een besef van zijn eigen einde. Dit is toch iets wat bij ons mensen sterk is ontwikkeld. Geen enkel andere soort op aarde heeft zulk een besef van de eigen sterfelijkheid bijvoorbeeld.
Smedes :
'Of we alle machines die de huidige industrie gebruikt en die we ‘robots’ noemen nu al rechten en plichten moeten toekennen is een tweede (persoonlijk gaat het mij nu nog te ver).
Maar ik vermoed dat er geen heldere scheidslijn valt aan te geven en dat we er rekening mee moeten houden dat er in de toekomst robots zullen zijn die zich zodanig gedragen dat we er moeite mee gaan krijgen om ze zomaar uit te zetten of bij het grofvuil te zetten. Meijsing beschrijft in haar boek hoe ook bij de mens zelfbewustzijn gradueel is ontstaan, waaruit uiteindelijk het persoon-zijn weer is voortgekomen. Kunnen robots een dergelijke ontwikkeling ook doormaken? Wie zal het zeggen?'Bron: kan een robot een persoon zijn?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten