De dood als zodanig is de verlossing van het lijden van beide.
Eerder schreef de filosofiedocent Jan Riemersma over de standpunten van godsdienstfilosoof Emanuel Rutten, en weerlegde diens mening dat er 'genadevolle structuren' bestaan in het bestaan. Met een portie aan de (aartspessimist) van het Bijbelboek Prediker o.a. Nogmaals dit citaat:
"De grootste genade, zo lezen we in Prediker, is om nooit te worden geboren- en dit geldt als het sterkste argument tegen 'genadevolle structuren', want het bewijst dat de algehele annihilatie van de mens, het absolute niet-zijn, de enige bescherming is tegen de kracht van het kwaad en dat elk herstel in de vorm van genade of troost tekortschiet [5]." (J.A. Riemersma.)Hieruit volgt de schokkende conclusie, tenminste als je dit verder overweegt - dat het bewustzijn -in de gedeelde betekenis van dat je bewust bent- de eigenlijke bron is van het lijden. Op het moment iets bewust is, treedt het lijden in. Als je meent dat je beter niet geboren had kunnen worden, omdat geboren worden betekend dat je een bewustzijn verkrijgt, dit bewustzijn is vatbaar, zo niet onnoemelijk vatbaar, voor aangedaan kwaad en voor lijden, ook het organisme zelf kan je dit lijden 'aandoen'. Dus mag je concluderen, dat bewustzijn in zichzelf de bron is van lijden.
De dood staat voor onze levens als een totale paradox daar tegenover, - mijn zuster vertelde me pas dat een familielid nooit bij een begrafenis of crematie kan zijn, omdat hij dan onbeholpen gaat lachen. Dat lachen doet hij wellicht niet om de spot te drijven met de dood, de meeste mensen snappen iets als 'dood' niet, het is een plotseling intreden, een diepste inbreuk zelf, in het leven. En het leven is het enige wat je kent.
Je kent uitsluitend het leven, gedeeld in het feit dat je bewust bent, er is bewustzijn voorhanden. Maar het leven is ongelofelijk kwetsbaar, je voelt je leven tot aan de topjes van je vingers, het is verdeeld over je hele lichaam, daarnaast is het bewustzijn extreem kwetsbaar. Zelfs een dier dat eenmaal door zijn baas is mishandelt behoudt een diep wantrouwen jegens zijn baas en neigt ertoe vals te worden.
Wanneer het leven om zij het fysieke oorzaak of geestelijke oorzaak nagenoeg ondraaglijk wordt, kan de dood worden beschouwd als een absoluut einde en beëindigen van lijden.
Hierbij dien je strikt bij het feit te blijven, het gaat niet over een eventueel ná de dood, misschien biedt een geloof in een hiernamaals voor sommigen een troost bij het extreem absolute, dat het idee van de dood als een schok doet ervaren, maar voor de lijdende mens - en ook het lijdende dier - is de dood de ontkoppeling aan het lijden zelf. Dit kan uit humane overwegingen, zoals bij euthanasie, doorgaans laten mensen een geliefd huisdier eerder via euthanasie inslapen dan een geliefde medemens - (Mensen blijven vaak zeulen en slepen met de ernstig zieken.) De dood wordt daarbij wel degelijk beschouwd als zogezegd een 'genadevolle structuur' (al wel ik het begrip structuur hierbij niet goed begrijp.)
Dat de dood als zodanig een geschenk is van God is een andere kwestie, het is moeilijk voor te stellen dat een 'oppermacht' geen andere oplossing had voor het lijden dan met het lijden het leven zelf te beëindigen (dat lijkt eerder op een grap van een nare trollengod.) Maar je hoeft er geen goden en hiernamaalsen bij te slepen, om ook als niet gelovige of als humanist te constateren, dat de dood in elk geval het lijden beëindigt. Is dat een vorm van genade? Je zou toch menen van ja.
Om de dood, naast andere soortgelijke feiten te plaatsen onder 'genadevolle structuren' kun je niet per absoluut zo stellen. De dood kan ook een ongewild intrede zijn in iemands bestaan, die zijn bestaan opperbest vindt zoals het is, tegelijk kan het gelden als een groot verlies voor nabestaanden.
De ultieme vragen - die vaak komen van de filosofen en allerlei denkers, zoals Krishnamurti, gaan voorbij aan de dood als fysiek organisme. Kan het lijden ooit eindigen? Welnu, daarbij dien je toch onderscheid te maken tussen fysiek lijden en andere soorten van lijden. Fysiek lijden ligt in handen van de natuur, van moderne artsen en geneeskunde. Ik zou echt niet weten hoe je het moest beëindigen. (Vaak realiseren spirituele leraren zich niet eens hoe gevrijwaard zijzelf uit het leven zijn gekomen.)
Dan is er mentaal lijden. Mensen lijden aan het leven. Aan het bestaan zelf. Emoties en herinneringen, nare gebeurtenissen, gekwetstheden, aangedaan lijden, in zeker zin is heugenis een bepaalde bron van lijden, dan geldt weliswaar de vraag of dit ooit kan eindigen..
Hierin krijgt het thema van de dood een bijzondere betekenis. De dood betreft hier niet de dood van het fysiek organisme. Maar de complexe kwestie of de geest, het bewustzijn kan eindigen aan 'zichzelf'. (Aan herinneren, aan heugenis.) Hierbij ben je weer terug bij een andere thematiek.
Teruggaande tot het begin. De mens, zo zou je mogen concluderen, lijdt aan het leven, hij had volgens Prediker beter niet kunnen worden geboren, want er is meer genade in het niet geboren zijn, dan er aan genade mogelijk is voor de lijdende aan het leven. Geen mantel kan zoveel wondes bedekken..
Daarmee reken je af met de zogenaamde genadevolle structuren, een zoveelste poging natuurlijk voor een godsdienstfilosoof om Gods bestaan te bewijzen. Maar het bestaan bewijst eerder het tegendeel. Voor onnoemelijk veel mensen laat staan dieren, is de laatste aanblik die zij bewust hadden, er een van onvoorstelbare verschrikking. Neem een weerzinwekkende oorlog als voorbeeld of de aanblik van een afschuwelijke sadist, of voor het dier een slachthuis.
Daarmee komt het intreden van de dood als een absoluut einde van alle verschrikking.
Maar het gaat te ver om nu te stellen, dat dit een door God gegeven 'genadevolle structuur' is. (Waarom zou een almachtige het lijden in eerste instantie hebben toegelaten?)
Verwijzing naar DLT / zie tevens reacties
Geen opmerkingen:
Een reactie posten