De mens als hoeder of als plaag?

Is een fijn stukje uit TROUW :

"Theologisch elftal. De mens is in staat gebleken de aarde uit te putten. Het theologisch elftal buigt zich deze week over de vraag: wat is de betekenis van het begrip ‘rentmeesterschap’.

Wat is er toch met ons zelfbeeld aan de hand?’ vroeg filosoof Ralf Bodelier zich zaterdag af in Letter & Geest. Sinds we besef hebben van de ecologische crisis zien we de mens als ‘plaag’ voor de planeet. We zijn een gezwel, een ziekte, een zwerm sprinkhanen die de aarde uitvreet en andere soorten doet uitsterven.

Bodelier verlangt naar een optimistischer, waardiger, verhevener toon over de mens en zijn plek in de wereld. Hij verwijst daarbij naar de Bijbelse traditie die de mens ‘beeld van God noemt’. Dus wat zijn we nu: een duistere plaag voor de planeet of hoeder van de schepping?

Huisbeheerder

“Zeker ook hoeder”, begint Erik Borgman, hoogleraar publieke theologie aan Tilburg University. “Maar de theologische traditie grijpt dan vaak naar wat men rentmeesterschap noemt, de mens als een soort huisbeheerder van de aarde.” Daar distantieert hij zich van. “Dat rentmeesterschap wijst terecht op de verantwoordelijkheid van de mens, maar vergeet dat we zelf ook natuur zijn. We zijn onderdeel van de wereld. Rentmeesterschap impliceert een buitenstaanderspositie. Daarin neigt het naar de moderniteit, waarin de mens zichzelf altijd op een afstandje van de dingen plaatst, ze functioneel bekijkt en ze vervolgens voor eigen doeleinden gebruikt. We zijn beheerders van een huis, waar we zelf onderdeel van zijn. Dat zouden we veel scherper moeten zien.”

“Ik vind rentmeesterschap juist nog altijd een heel bruikbare term voor de rol van de mens”, zegt Wim van Vlastuin, hoogleraar theologie en spiritualiteit van het gereformeerd protestantisme aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. “In het paradijs krijgt de mens van God de dubbele opdracht om de aarde te bouwen en te bewaren. Daar ligt een gezond evenwicht in. We zijn echter vooral aan het bouwen geslagen en spraken hoog van onze ‘cultuuropdracht’. Dat resulteerde vaak in uitbuiting en uitputting van de aarde.

Dienstbaarheid

“Het woord ‘bewaren’ getuigt echter van meer respect en zorg voor de natuur. In de Bijbel wordt Jezus Christus de tweede Adam genoemd. De eerste Adam, de gevallen mens, kenmerkt zich vooral door het feit dat hij wil heersen over alles en iedereen. Dat hij wil onderwerpen. Christus is juist gekomen om te dienen. Dus zoals dat ‘bouwen’ vaak omsloeg in heersen en onderwerpen, zo krijgt ons ‘bewaren’ denk ik de kleur van dienstbaarheid.”

Borgman: “Toch staat dat bouwen er ook niet voor niets. Sommige mensen menen dat de ecologische crisis ons opdraagt zo min mogelijk sporen in deze wereld achter te laten. Maar kom op, je krijgt je lichaam toch ook niet om het aan het eind van de rit in te leveren alsof het niet gebruikt is? De wereld is er niet om ongebruikt te laten liggen."

(….)
Hele stuk in de BRON.

Het is een mooi artikel waar ik het wel mee eens ben. Ik kan me moeilijker vinden in woorden als rentmeester(schap) , het is een wat vreemd idee dat de mens de aarde zou 'bezitten' en daarom de aarde mag gebruiken hoe hijzelf wil, en erover tegelijk moet hoeden.

Miljoenen jaren had deze aarde geen menselijke beheerder en hoeder nodig, om oneindig rijk te groeien en te bloeien en zichzelf te verrijken met talloze dieren. Dan opeens komt de mens uit de evolutie in opkomst, en met het industriële tijdperk heeft hij de ónvermijdelijke plaats verovert, dat de mens inderdaad bij machte is de aarde als planeet volledig om zeep te helpen (ofwel te behoeden voor zijn eigen destructiviteit.)

Vanwege de huidige oppermacht van de (moderne) mens, is de aarde overgeleverd aan waarschijnlijk wel het grootste gevaar in zijn eigen evolutie. Want hoeveel VERSTAND heeft de mens nu? En kan hij deze positie van (over)macht ooit wel aan?

De gedachtegang, (Borgman) dat het het beste ware als de mens zo min mogelijk sporen in de wereld achterlaat, wat ook een beetje een gedachtegoed is van bepaalde filosofen - heeft iets van vrede, wie zou een leven kunnen leiden, van geboorte tot dood, zonder al te veel schade aan te richten aan zowel zijn leefomgeving, als in het geheel (in al zijn betrekkingen met de ander mens/natuur-en dieren)?

Je zou dan symbolisch als het ware op de "tenen door het leven moeten gaan", terwijl je het al niet kunt verhinderen dat je af en toe een huisje van een slakje onder je voet kapot trapt. Maar dit 'op de tenen lopen' heeft iets.

Soms vraag je jezelf af, wat de mens eigenlijk tegenwoordig allemaal nog moet doen? Ten eerste is alles er al tot in opperste overmaat. Misschien is de beste oplossing voor een betere gezondere en leefbaardere wereld, dat de mens stilaan zich wat gaat 'terug trekken' ...….