Waarom slaat het bewustzijn eigenlijk continue op? Waarom leven mensen zo massaal in eindeloze competitie, en waarom hangen mensen zo aan competitie? In tegenstelling tot filosofen, zijn breindeskundigen vooral geïnteresseerd in de werking van het brein, teneinde het brein in kaart te brengen. Dat ze daarmee tevens de menselijke geest en het bewustzijn volledig begrijpen schijnt me een mooie illusie.
Je kunt misschien iets van het menselijk brein in kaart brengen, hoe neuronen samenwerken, maar verklaar je daarmee waarom de mens zo is zoals hij is en waarom hij in de wereld zo is zoals hij is?
De Indische filosoof Jiddu Krishnamurti (of neem aanverwant Eckhart Tolle) die ik in vroeger tijde heel veel heb gelezen, en die je kunt zien op tal van lezingen op YouTube, blijft confronterend, met zijn welhaast onmogelijke kwesties.
Neem de 'onmogelijke' kwestie die schuilt in de vraag, of je iets kunt waarnemen zonder het te registreren? Mensen zoals Eckhart Tolle stellen eigenlijk gelijksoortige vragen, hoe leef je daadwerkelijk in een veronderstelt "NU"? Krishnamurti schijnt mij in dat alles wel zoveel radicaler. Hij stelde vaak de vraag of mensen volledig kunnen breken, met de stroom van heel hun verleden, het verleden heeft je feitelijk gemaakt, de heugenis, de herinnering is datgene wat je bent, je persoon of ego is opgebouwd uit deze heugenis, die het verleden is. Vandaar Eckhart Tolle het "NU" beklemtoont. Beide - Krishnamurti en Tolle - hebben het over hetzelfde. (Of toch niet, want het NU van Tolle is een onderdeel van hetzelfde tijdsdenken..)
Voor de neuroloog is het wellicht interessant, om zich af te vragen of de mens wel in staat is om ooit te registreren, zonder te heugen. Krishnamurti maakt het waarnemen zelf overigens al tot een geweldige kunst. Mooi zijn de gesprekken die hij voerde met David Bohm en David Shainberg. Hij geeft in het bijzonder een unieke visie op de betekenis van de dood, en vraagt zich af of er iets bestaat wat heilig is. Niet heilig in de zin van godsdiensten, religies wees hij radicaal af.
Enig aangrijpend zijn de woorden van Krishnamurti dat God niet heilig is, omdat de mens God heeft verzonnen met zijn denken, en het denken is niet heilig. Dat is kort en bondig, en hoe waar..
Alle constructen van het denken zijn falende constructen.
Hij vraagt zich af of er iets bestaat wat heilig is maar volledig onbesmet en onaangetast door het denken. Wat is er 'voorbij het denken'? (Kan het bestaan een grond hebben die door niets is aangeraakt) ..
Het menselijk brein werkt als een continue opslagproces - en verwerkingsproces, dit wederom werkt door in constante heugenis, de heugenis wederom bepaalt je hele waarneming. Al je waarneming is gekleurd en zelden tot nooit objectief. Om volledig objectief te zijn, mag je waarneming niet laten vertroebelen door beeldvormingen en processen van heugenis. (Je neemt iemand die je goed kent waar door al datgene wat je van deze heugt, en dat is door de herinnering.)
Teneinde is waarneming een proces van wat je extreme en opperste discipline mag noemen. Hoe waakzaam moet je wel niet zijn, om op een manier waar te nemen die alle kleuring van je geest achterwege laat? (De geest is bijna tergend met zijn 'fluisterend en veelal veroordelend stemmetje', en praat constant op je in, waardoor het continue een aanslag pleegt a.h.w. op de realiteit.)
Het luisteren naar Krishnamurti werkt vaak reeds door het luisteren alleen helend, het zet jezelf in een wat andere positie, je neemt jezelf waar in een luisterend proces, en daardoor verkeer je in een andere positie. Ook als je het punt van radicaliteit waar Krishnamurti heen wil, wellicht nooit bereikt of ervaart.
De wereld en het bestaan is dusdanig platgetrapt en kapotgetrapt, het is welhaast een strop om je hals, bovendien was de wereld nooit eerder zo massaal en kolossaal, elke dag en de hele dag werken de talloze externe invloeden en druisen in op de geest. Je geest wordt letterlijk elke dag gebombardeerd door talloze invloeden.
Nog afgezien van miljoenen mensen met hun even zo miljoenen waarheden.
Hoeveel 'waarheden' kan een mens verdragen?
Doorgaans kun je weinig anders leven dan met een stel eer vastgeroeste 'waarheden', of die cultureel, politiek, economisch, qua 'competitie' - qua 'samenlevingsidealen', of volgens eeuwenoude tradities en religies zijn bepaalt.
In het dagelijks leven zetten we oud vuil bij de vuilnis, maar de geest houdt eerder van het blijvende verzamelen ervan..
Onze algemene waarheden zijn al flink aangevreten door menige muizenplaag, ze ruiken muf, ze zijn oud en vervallen, maar we staan erop en we staan erop dat ze van Ons zijn..
Bovendien kan de geest niet al te veel verdragen, al helemaal geen waarheden en filosofen die te veel confronteren, een waarheid die niet ergens aansluit bij wat 'ik reeds dacht of had bedacht of ergens had vernomen ooit' - is als een vreemdeling, en vreemdelingen horen er niet bij thuis. Hoe veranderlijk is de mens, beter, is er wel een verandering mogelijk wanneer de geest reeds door de jaren volledig is verstard?
Men gaat dan weliswaar in -redelijk- massale groepen naar zogeheten Teachers, maar met welk doel? Om een ingrijpende verandering teweeg te brengen in het eigen zelf, of eerder om iets te verkrijgen?
Er moet wel een ingrijpende reden zijn als je überhaupt iets in jezelf of aan jezelf wilt veranderen..
Hoeveel passie heb je?
Passie, is dat bewogenheid? Heeft het alles te maken met bewogenheid, bewogenheid met hetgeen zich voltrekt in je eigen bestaan en bewogenheid met wat je waarneemt in de externe wereld? Of heeft die bewogenheid ook weer een aanleiding nodig?
Het woord passie is overigens al niet meer van deze tijd..
Voor de hersenkundige of neuroloog blijft het eer interessant, of het menselijk brein, of de menselijke geest überhaupt wel in staat is, om intern (innerlijk) ingrijpende veranderingen te ondergaan, een die niet samengaat met fysieke kwalen zoals dementie bv.
Hoe vergeet je bijvoorbeeld 'een verleden', en kun je daadwerkelijk bestaan in een (letterlijk) NU? Het lichaam bestaat altijd nu, elke ademhaling vindt nu plaats, je hartslag volgt zich nu op, je cellen vernieuwen zich nu.. Vandaar in oosterse levenswijze het concentreren op ademhaling, naarmate je het ritme volgt van ademhaling ervaar je iets van het "nu" moment waarin ademhaling plaats vindt. Het denken en het denken in zichzelf, die het product is van alle verleden - verstilt en krijgt daardoor iets van tijdloosheid.
Kan echter de geest wel bestaan in een dergelijke toestand van tijdloosheid? Wanneer het waar is, dat al het lijden en wereldlijden het product is van de 'tijd' , wat betekent dan de vraag of er iets bestaat dat tijdloos is? :
"Wij leven in tijd, wij zijn het resultaat van tijd. Onze geest is het product van vele gisterens, en het heden is louter de overgang van het verleden naar de toekomst. Onze geest, onze activiteiten, ons wezen, zijn gebaseerd op tijd; Zonder tijd kunnen wij niet denken, daar het denken het resultaat is van tijd, het product van vele gisterens; en er is geen gedachte zonder herinnering.
Herinnering is tijd; want er zijn twee soorten tijd: de chronologische en de psychologische. Er bestaat tijd, zoals gisteren door de klok en zoals gisteren door herinnering.
Is er tijd, buiten de geest om? Psychologisch is tijd ongetwijfeld een product van de geest. Zonder de basis van het denken bestaat er geen tijd, daar tijd louter herinnering is, als gisteren in verband met vandaag, hetgeen morgen vormt.
D.w.z. de herinnering aan een ervaring van gisteren als reactie op vandaag schept de toekomst - hetgeen nog steeds het denkproces is, een weg die de geest inslaat. Het denkproces brengt psychologisch een verloop in tijd voort, maar bestaat dat werkelijk, even werkelijk als chronologische tijd?" ....Stukje uit Krishnamurti
"Maar bestaat er wel tijd, afgezien van de vele gisterens? Is tijd een voortzetting zoals gisteren, vandaag en morgen, en bestaat er tijd zonder gisteren? Wat geeft aan die duizend gisterens continuïteit? Een oorzaak brengt zijn gevolg mee, en het gevolg wordt op zijn beurt oorzaak; tussen deze twee bestaat geen scheiding, het is een beweging.
Deze beweging noemen we tijd, en met deze beweging in onze ogen en onze harten zien we alles. We zien met de ogen van de tijd en vertalen het heden in termen van het verleden; en deze overzetting ontmoet morgen. Dit is de keten van de tijd.
Het denken dat in dit proces gevangen zit, stelt de vraag: 'wat is tijd?' Dit onderzoek als zodanig behoort tot het mechanisme van de tijd. Het heeft dus geen zin, want het denken is tijd.
Gisteren heeft het denken voortgebracht en dus verdeelt het denken de ruimte in gisteren, heden en morgen. Of het zegt: 'er bestaat enkel het heden', vergetend dat het heden zelf uit gisteren voortkomt. Ons bewustzijn wordt gevormd door deze keten van de tijd, en binnen haar grenzen stellen wij de vraag: 'wat is tijd?"Stukje uit Krishnamurti
Al duizenden jaren is bestaan eigenlijk een voortzetting en continuering van hetzelfde, doe er een smaakje bij van moderne technologie en hedendaagse welvaart, maar het maakt het verhaal niet wezenlijk anders.
Overal op de wereld bestaan mensen in strijd met elkaar, in competitie en oorlog, hebzucht domineert het wereldveld, ook alle georganiseerde religie hebben wezenlijk niks veranderd.
Het lijden is onverminderd: zo zet tijd zich voort in de spoken van heugenis en tradities, in de "memen" van al de voorvaderen.............
Geen opmerkingen:
Een reactie posten