Emergentie, een 'vreemd begrip'

Emergentie betekent in de natuurkunde dat het totaal aan verschillende dingen iets zegt over de dingen zelf. Wanneer je de dingen echter reduceert tot zijn onderdelen, en daar is het interessant - kun je middels de 'onderdelen' niet meer weten wat deze gezamenlijk voor dingen scheppen. Ga je alles, zoals de reductionist het doet, herleiden tot steeds kleinere structuren, zoals atomen, kun je aan de hand van een studie van atomen onmogelijk weten, tot wat voor 'dingen' deze atomen leiden wanneer ze zich organiseren, en iets gaan betekenen in de macro kosmos.

Dit is daarom filosofisch leuk: Neem als eenvoudig vergelijk, dat je een bepaalt schilderij bekijkt van een bepaalt landschap, met wat bomen erin, wolkenformaties en andere achtergrond. De schildering zoals je die waarneemt, zegt feitelijk helemaal niets over al die zaken, die daarmee te maken hebben, zoals het palet met kleuren verf. Ook kan niemand begrijpen wat 'af te leiden' uit een palet met kleuren verf. Dit palet is een mengelmoes van verfkladjes, die op zich weer niks zeggen over de manier hoe verf is ontstaan en hoe de verschillende kleuren zijn gemaakt. Het zijn alle geheel verschillende dingen.
Het zou in deze zin onlogisch zijn, wanneer dit samen zou leiden tot specifiek het bedoelde schilderij, met bomen en wolkenformaties, bovendien komen er nog andere geheel onsamenhangende feiten bij, zoals de inspiratie van de schilder zelf.
De schilder zou hetzelfde verfpalet kunnen gebruiken voor geheel verschillende schilderingen, uit niets volgt daarom, wat er ontstaat uit de tal van onderdelen die samen iets hebben gecreëerd.

Een ander vergelijk zou een huis kunnen zijn, de bakstenen waaruit het is opgebouwd zeggen niets over de structuur van het huis zelf, de structuur van het huis is niet af te leiden uit 'de bakstenen'. Het reductionisme faalt in zeker zin. Al wel men kan aantonen dat alle dingen (planten bloemen dieren mensen lichaamsonderdelen wolken water regen sterren et cetera) het gezamenlijk resultaat zijn van de gezamenlijke onderdelen, kun je aan de hand van de studie van de onderdelen niet voorspellen wat zij georganiseerd zouden kunnen worden.

Organisatie is het 'geheimwoord' in emergentie, het wil zeggen dat de dingen, de structuren die ontstaan of anders de  'gehelen' telkens een andere betekenis krijgen, naarmate het complexer wordt, de microwereld en de macrowereld zijn 'verschillende dingen of lagen' , het is veel minder feit, dat je iets af kunt leiden uit het kleinere, en dat je enkel iets begrijpt in zijn complexe organisaties.

Dit is toch een wat bijzondere zienswijze op hoe de dingen nu bestaan. Gezien vanuit gereduceerde onderdelen - het reductionisme - is het niet voorspelbaar wat welke atomen op wat voor manier en met welke andere stoffen of krachten samen gaan doen. (Of wat voor specifieke complexe structuren zich daaruit gaan ontwikkelen.)

We zeggen dan wel, de tafel of kast bestaat uit kleinere onderdelen en houtsnippers en is uiteindelijk gemaakt van bomen. Maar bomen zeggen helemaal niks over tafels en kasten en al de andere dingen die van bomen kunnen worden gemaakt. Als je bomen bestudeerd heb je iets totaal anders, bomen bestaan als 'zuurstof-fabrieken' , je kunt ook zeggen ze dienen als voedsel voor dieren, er worden nesten in gemaakt, ze hebben ook nog een gevoelsmatige schoonheid. Dit zijn alle verschillende dingen.

De reductionist verdrinkt in de talloze onderdelen, toch bestaan alle dingen uit de talloze onderdelen. Maar je kunt alleen iets zeggen over de totalen der dingen en nauwelijks veel over de studie van zijn onderdelen.

Daarover tevens onderstaande filmpje van Closer to Truth :

Interessant is dit stukje.
Extra noot: Definitie van emergentie :

Emergentie is een begrip dat met name centraal staat in de systeemtheorie en de filosofie. Het betreft de ontwikkeling van complexe georganiseerde systemen, die bepaalde eigenschappen vertonen die niet zichtbaar zijn door louter een reductie van hun samenstellende delen. Door interactie ontstaan eigenschappen, patronen, regelmatigheden en/of geheel [..]   Bron.