(Blog 'De Filosoofjes') over Identiteit..

Gaandeweg het stukje lezende uit 'De Filosoofjes' vraag ik me af, of je jezelf in feite wel kent laat staan kúnt kennen. Zelf denk ik meer dan eens 'niemand kent zichzelf béter, dan jezelf'. Voor een wezenlijk deel klopt dit, wie is er meer op de hoogte van zijn eigen geschiedenis, zijn levensverloop, dan jijzelf. Maar als ego of zelf ben je continue bezig om van jezelf beelden te scheppen. En deze beelden schep je eigenlijk niet honderd procent waarheidsgetrouw. Eerder kneedt je dit zelfbeeld op een manier, waarop je er tegelijk het beste uit tevoorschijn komt. Voor 'jezelf' is er geen moment van twijfel, dat je een laten we zeggen goed mens bent (bij voorbaat), altijd eerlijk en altijd betrouwbaar, dat je nooit niemand bedriegt of kwetst of dat je minder fijne kanten hebt in je karakter.

Niettemin een fijn geschreven stukje:

'En dan ons zelfbeeld. De spiegel geeft ons een glimp van onze eigen uiterlijke verschijning. En ons bewustzijn geeft ons een blik op het innerlijk beeld dat we van onszelf hebben. We zien onszelf dus nooit volledig. En tóch weten we wie we zijn.

We kunnen het misschien niet goed onder woorden brengen, maar ons eigen gevoel ként ons.Waar we aardig zicht op hebben zijn de volgende aspecten van onszelf: Naam, geslacht, leeftijd, lengte en gewicht, lichaamsmaten, kleur van huid, haar en ogen, persoonlijkheidskenmerken als vriendelijkheid en extraversie, betrouwbaarheid en zelfvertrouwen, levensgeschiedenis, sociale achtergrond, intelligentie, humor, en niet te vergeten: opleiding en beroep.'  

Als je achter je toetsenbord zit, zie je heel weinig van je lichaam, je ziet je vingers iets tikken, stukjes van je onderarmen, stukjes van je zittend onderlichaam, maar nooit zie je het volledig lichaam. Ook voor een spiegel staande is het moeilijk je 'achterkant' te zien. Je ogen zijn bovendien niet in staat om een ruim veld te zien, laat staan alles - je bent altijd gefocust op onderdeeltjes.

Hoeveel zie je daarentegen van je eigen 'innerlijke wereld'?

 

Daarbij is er wél een idee of besef van het kénnen, je weet dat je bestaat en er bent, je bent present. Lees overigens nog eens het korte stukje uit 'de filosoofjes' hierboven, kom je daar ook eigenschappen tegen die jouw als minder plezierig omschrijven? Mij viel dat opeens op..

Als mensen houden we onszelf heel graag voor de gek, in al onze 'zelf-beschrijvingen', we zijn graag vriendelijk extravert betrouwbaar intelligent humorvol en kwalitatief goed geschikt (we kunnen een en ander).

 

Een definitie van 'extravert':

'Extravert is een benaming voor personen die naar buiten gekeerd zijn, gericht zijn op de buitenwereld. Extraverte personen zien zichzelf het liefst omringd door anderen en krijgen energie van dingen doen. Extraverte mensen zijn energiek, assertief, sociaal, gericht op actie en enthousiast.' (Definities)

Dat voelt allemaal in elk geval goed en lekker, met emoticon. Om jezelf te zien dien je weliswaar 'introvert' te zijn, naar binnen gekeerd, maar over introverte mensen wordt vaak merkwaardig gedacht :

'.. als je je gevoelens vooral voor jezelf houdt. Voorbeeld: `Introverte mensen zijn rustig, zeggen niet veel en zijn liever alleen dan in een gezelschap. In zichzelf gekeerd. (Of) :

Tegenpool van extravert. De introverte persoon is graag alleen, trekt zich in gezelschap terug, gaat liever vissen dan naar een receptie en praat minder dan een extraverte persoon.'  (Definities)

Dat een introvert iemand liever gaat vissen is natuurlijk nonsens, je kunt er helemaal naar van worden als je moet liggen klungelen met een vishaak te prutsen uit de bek van een levend dier, en waarom zou je een dier van zijn leven beroven?
Veelal wordt de term introvert ook gebruikt voor heel negatieve kwalificaties van iemand. In 'Dit' aardig stukje lees je:

'In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, heeft introversie niets te maken met een gebrek aan sociale vaardigheden. Introverte mensen zijn gevoeliger voor de omgeving en prikkels doordat hun hersens anders functioneren. Ze merken meer op en denken dieper na over wat ze opmerken. Omdat ze een gevoeliger zenuwstelsel hebben, vermijden ze prikkels en hebben ze meer tijd alleen nodig om deze prikkels te verwerken.'

In de samenleving worden extraverte mensen wellicht meer verwelkomt, die worden doorgaans beschouwd als de feestgangers, of de 'lolbroeken'..

Even terug naar 'de filosoofjes':

'In de loop der jaren bouw je een identiteit op, een min of meer afgerond zelfbeeld. Dat gaat volgens Erik Eriksen (psycholoog) als volgt:

1. babytijd (0-1 jaar): ontwikkeling van vertrouwen of wantrouwen;
2. peutertijd (2-3 jaar): ontwikkeling van autonomie of schaamte;
3. kleutertijd (4-6 jaar): ontwikkeling van initiatief of schuld;
4. kindertijd (7-13 jaar): ontwikkeling van vlijt of minderwaardigheid;
5. adolescentie (14 jaar tot midden twintig): ontwikkeling van identiteit of rolverwarring;
6. vroege volwassenheid (midden twintig tot begin veertig): ontwikkeling van intimiteit of isolatie;
7. middenvolwassenheid (begin veertig tot midden zestig): ontwikkeling van zorg voor komende generaties of stagnatie;
8. late volwassenheid.

Opvallend is het hoe je 'identiteit' inderdaad gedurende allerlei levensfasen verandert, van peuter tot kind tot tiener tot volwassene en oudere mens. Er bestaat geen continuïteit van een bepaalde toestand, zowel lichaam als geest veranderen. Filosoofjes :

'Die continuïteit is dus een probleem. Want zowel lichaam als geest veranderen voortdurend. We worden niet alleen ouder, maar zijn ook eeuwigdurend aan groei en verval onderhevig. Constante celvernieuwing en constante geestelijke ontwikkeling. We spelen een rol in een wereldtoneel, die -als we maar tijd van leven hebben- ook télkens verandert: van dochter worden we tot volwassene, echtgenote, moeder, oma... Even een ander pruikje op, brilletje veranderen en ons typetje is weer klaar voor de volgende levensfase.'

Terloops wil dat niet zeggen dat herinneringen verdwijnen. Als 'oma' of 'opa' kun je nog allerlei heugen uit je kindertijd bv. Maar moet je daaruit niet concluderen dat het zelfbeeld eigenlijk een voortdurende illusie is? Ikzelf vind het een fijne gedachte dat het zelfbeeld een illusie is, een zelfbeeld is bovendien zeer kwetsbaar. Wanneer anderen jouw of beter jouw zelfbeeld confronteren met zaken, die niet overeenkomen met je zelfbeeld, ben je ofwel zeer gekwetst, ofwel zeer kwaad. Is er een oplossing voor dit probleem?

Geen zelfbeelden..
In plaats van het hebben van zelfbeelden zou je bewustzijn als het ware erbuiten kunnen projecteren, als een afstandelijke waarnemer van 'het verkeer' zonder in het verkeer te zitten en mee re razen - en jezelf gadeslaan vanuit een zekere afstand. In plaats van de blijkbare drang die mensen eigen schijnt - om vooral 'zichzelf' te beschrijven en te omschrijven en te omringen met karaktereigenschappen, en verder in te kleuren, een soort gadeslaan dat zichzelf niet weer opnieuw invult.

De vraag is of dit mogelijk is, bestaat er een 'deel' van het bewustzijn, dat kan gadeslaan zonder enige identificatie? (En dat niet verder inkleurt.)
Eerder zullen de talloze zelfbeelden afleiden van het werkelijke 'ik' : Vaak bemerk je overigens dat mensen vanuit hun afstand 'jouw' heel anders beschrijven of zien, dan jij jezelf beschrijft en ziet. Deels schept deze afstand -van de ander-  nu juist enige objectiviteit, een ander kan zien dat jij een "puist" op je gezicht hebt, die je zelf niet ziet.

Zelfbeelden zijn eigenlijk 'nare dingen', in het meest positieve geval heb je een positief zelfbeeld, maar je kunt ook een zeer negatief zelfbeeld hebben, waarbij je jezelf onderwaardeert, en waarbij je "gelooft" dat je zo en zo in elkaar steekt. Je zou bijna mogen constateren, dat mensen die teveel bezig zijn en kampen met hun 'zelfbeeld' , een wat naar bestaan leiden..............