'Charles Tart - Does ESP Make Sense?'

In de serie Closer to Truth wordt aan de Amerikaanse psycholoog en parapsycholoog Charles Tart gevraagd of hij gelooft dat ESP  (buitenzintuiglijke waarneming/extrasensory perception) bestaat?

Tart beschrijft aan de hand van die vraag een persoonlijke ervaring die hij had en nooit meer is vergeten. Onderwijl hij op weg was voor een afspraak kreeg hij éénmalig een angstig naargeestig gevoel, dat samenging met beelden vol geweld. Op de plek van afspraak gebeurde verder op dat moment niks. Maar een paar weken erna kreeg hij te horen van zijn gast, dat deze zich blijkbaar tevens zeer op zijn ongemak had gevoeld, wachtende op hem. Enige minuten nadat beide waren vertrokken speelde zich op deze plek een ernstig gewelddadig incident af.

Wat men overigens vervolgens kan doen is natrekken in hoeverre de beelden die Tart kreeg bij het gebeuren overeen kwamen met het gebeuren. Daarbij uitgaande van iemands betrouwbaarheid. Vervolgens kan men de sceptische vraag opwerpen hoeveel mensen wel eens - of vaker - bij een bepaalde plek, of in een bepaalde ruimte overvallen worden door een naargeestig gevoel, men kan dit vergelijken met een doorsnee van mensen die zulke gevoelens hadden. Daarbij zou men kunnen concluderen dat wellicht veel en misschien wel 'alle' mensen weleens een gevoel hebben van onbegrijpelijk ongemak, dat er echter de meeste malen niks van belang gebeurt.

Voor Tart was deze ervaring zeer overtuigend, hij beschreef alleen zijn eigen ervaring, (zonder een gemiddelde score of iets dergelijks na te gaan.) Dit is misschien exact het eigenlijk probleem, zelfs indien er sprake zou zijn geweest van ESP, en men aanneemt dat mensen buitenzintuiglijk kunnen waarnemen, dat wil zeggen over de grenzen van de normale vijf zintuigen heen - kan men het blijven toeschrijven aan de toevalligheid.

Aanvoelen van gevaar 

Evolutionair zou het 'aanvoelen' van gevaar voor dieren overigens van grote betekenis hebben kunnen zijn, het is daarom niet ondenkbaar dat dieren een aard buitenzintuiglijke waarneming hebben ontwikkeld die hen helpt bij gevaar. Tegelijk helpt een bepaalde achterdocht, een overdreven reactie of vrees, om te ontkomen aan -wel of niet- reëel gevaar. Voor een dier is het wellicht beter tien maal zonder reden te vluchten dan eenmaal niet met een dodelijke afloop.

(Paranoïde kan ook dicht om de hoek kijken. In dit geval van Tart was het naar zijn zeggen echter alles behalve normaal, omdat hij dergelijke reacties nooit eerder heeft gehad, het was een eenmalig gebeuren)  :