'Holocaust en holocaustontkenning'

"Holocaust betekent letterlijk ‘brandoffer’ (naar het Griekse ὁλόκαυστον -‘geheel verbrand’). De term is in de jaren vijftig ontstaan voor de massamoord op Europese Joden tijdens het nazi-regime, vooral in de periode 1942-1945.

Naar eigen zeggen was het de Joods-Amerikaanse schrijver Elie Wiesel, zelf overlever van de Holocaust, die de term voor het eerst brede bekendheid gaf. De ‘Endlösung’ van het ‘jodenvraagstuk’ werd uitgewerkt in de Wannsee-conferentie van januari 1942. In de Sovjet-Unie werden Joden massaal doodgeschoten door ‘Einsatzgruppen’. Later werden vooral in bezet Polen vernietigingskampen ingericht waar Joden werden vermoord in de gaskamers. Schattingen van het totaal aantal joodse slachtoffers lopen van 4,5 tot 6 miljoen; het hogere getal lijkt waarschijnlijker.

Groepen en individuen die de Holocaust ontkennen zijn vooral actief in Noord-Amerika en West-Europa. Ze ontkennen onder meer het gebruik van gaskamers. In diverse landen zijn tegen de ontkenners processen aangespannen op grond van haatzaaien. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens verklaarde in 2005 dat holocaustontkenning, ‘de ontkenning van duidelijk vastgestelde historische feiten’, niet onder de bescherming van de vrijheid van meningsuiting valt.

De bouw van een groot museum over de Holocaust in Washington leidde begin jaren negentig tot een nieuwe internationale controverse over het al dan niet unieke karakter van de moord op de Joden. Sommige historici menen dat de massamoorden op bijvoorbeeld de Armeniërs met de Holocaust vergelijkbaar zijn of dat Hitlers misdrijven niet wezenlijk anders waren dan die van Stalin. Dat debat leidde in de jaren tachtig in Duitsland tot de Historikerstreit (polemiek tussen intellectuelen). over de vraag of de opkomst van Hitler vooral te danken zou zijn geweest aan de angst voor het bolsjewisme van Stalin.

In absolute aantallen is de Holocaust inderdaad niet de grootste massamoord van deze eeuw geweest. Er vielen evenveel of meer slachtoffers in de Sovjet-Unie onder Stalin. Het totaal aantal slachtoffers van hongersnoden, vervolging en executie in China onder voorzitter Mao (1949-1976) is geschat op tientallen miljoenen. Om twee redenen is de Holocaust echter een uitzonderlijke vorm van genocide geweest. Ten eerste, omdat zo’n groot deel van de Joodse bevolking werd omgebracht (waaronder 90 procent van alle joden in Nederland). Ten tweede, omdat de uitroeiing van de Joden zeer stelselmatig was en de ‘modernste’ technieken werden gebruikt, zoals concentratiekampen met enorme gaskamers." 

Bron en tekst Amnesty international