"1984 George Orwell"

Op een Duits tv net zag je een verfilming van een boek van George Orwell 1984. De film was vol duister, geen sterke film, maar de filosofie erachter deed me toch eens opzoeken naar het boek van Orwell.
Het boek van Orwell is eigenlijk heel actueel, als je het vergelijkt met moderne vormen van op macht berustte beschavingen en totalitarisme. Geschreven in 1948 en gepubliceerd in 1949, is dat niet zo bijzonder, gezien het aansluit bij de naargeestige duistere ideeën van het destijds net voorbije nazi rijk.  Wiki:

'Orwell presenteert in dit boek zijn visie op de westerse wereld anno 1984, waarin de enkeling ten onder gaat in een volkomen kansloze strijd tegen een totalitair bewind. Het is een waarschuwing tegen totalitaire regimes, zoals nazi Duitsland dat net verslagen was en Stalins Sovjet Unie.

Het verhaal is een bittere satire op een politiek systeem dat een perfecte greep heeft op het doen en laten van de onderdanen. De enige politieke partij beheerst de ziel van de mens en dus het hele mechanisme van liefde en haat.' 

Het menselijk individu heeft geen enkele betekenis meer bij Orwell, hij wordt geboren en sterft en wordt daarna vergeten, het enige wat bestaat en mág bestaan is het totalitaire regime. Ik weet niet of van Orwell ook het idee stamt van de "gedachte politie" - zelfs je gedachten behoren jouw niet meer toe. Op zogenaamde "foute" gedachten kan de doodstraf volgen.  Wiki:

'Een kenmerkende uitspraak is dan ook: "Freedom is the freedom to say that two plus two make four. If that is granted, all else follows." Het gaat erom dat de Partij kan zeggen dat twee plus twee vijf is, en dat de gehele geschiedenis in de archieven veranderd wordt, alsof ze nooit anders geweest is. Met andere woorden: twee plus twee is niet vier, of drie, of zes, maar wat de Partij zegt dat het is. Een paar partijslogans uit het boek zijn:

• Oorlog is vrede (war is peace)
• Vrijheid is slavernij (freedom is slavery)
• Onwetendheid is kracht (ignorance is strength)' 

Dit soort fragmenten maakte de verfilming van zijn boek inderdaad heel vreemd, dergelijke slogans druisen frontaal in tegen je algehele gevoel.

Maar kan onwetendheid inderdaad kracht zijn? Wanneer miljoenen mensen continue worden onderworpen aan hersenspoeling om te delen in een bepaalde onwetendheid, dan verkrijgt die onwetendheid immers een (immense) kracht. Samengebundelde 'onwetendheid' is het machtige wapen van elke tiran.
Houdt de mensen voornamelijk dom, en de mensen zullen alles doen wat ze wordt opgedragen.

'George Orwell weet dit met een heel heldere argumentering een kern van waarheid mee te geven. Verder zijn er de verschillende ministeries met hun opvallende namen: het Ministerie van Vrede houdt zich bezig met oorlogvoering, het Ministerie van Waarheid verricht geschiedvervalsing in de staatsarchieven om te zorgen dat de Partij altijd perfecte voorspellingen doet, het Ministerie van Overvloed (Engels: "plenty") distribueert levensmiddelen en draagt zorg voor een laag levenspeil en het Ministerie van Liefde houdt zich bezig met totalitaire controle, straffen en martelen zodat alle onderdanen toegewijde volgelingen van Grote Broer (Engels: "Big Brother") worden (als ze dat al niet zijn).'

Een van de middelen waarmee de Partij de greep op de burgers probeert te houden is een nieuwe taal: Nieuwspraak (in het originele Engelse boek als 'Newspeak' aangeduid). Nieuwspraak is een extreem gecomprimeerde vorm van de Engelse taal, waarin de Partij ervoor heeft gezorgd dat alle woorden die een negatieve werking voor haar zouden kunnen hebben, zijn geschrapt of een andere betekenis gekregen hebben. Het onder woorden brengen van 'misdenk' (Nieuwspraak voor 'onjuiste meningen') wordt hiermee bij voorbaat onmogelijk gemaakt.

1984 is daarmee ook een boek over taal en semantiek. Wanneer woorden hun betekenis verliezen en mensen niet over voldoende woorden beschikken om hun gedachten uit te kunnen drukken, kunnen zij niet alleen niet meer spreken maar ook niet meer denken.'

Bron en gehele tekst Wiki.

Extra noot: Men kan in Orwells boek zelfs zo na aan de gedachtes van iemand komen, dat het nagenoeg een voorspelling inhoudt aangaande de nabij toekomstige technologische ontwikkeling waar men gedachten en machine wil integreren. Dat zou in negatieve zin de meest ultieme machtsvorm zijn. Je gedachten - wat het meest intieme überhaupt is van elk mens - zouden dan niet langer verborgen blijven.

Mij lijkt Orwell 1984 onverminderd actueel voor de velerlei huidige wereldsituaties.
Het marionettengedrag van mensen blijft wereldwijd het meest beangstigende gevaar waarin onwetendheid zich bundelt in destructieve macht.